Onlangs werd ik nog eens herinnerd aan manipulatief gedrag dat mij ongeveer 5 jaar geleden is overkomen. Het gebeurde allemaal zeer subtiel. Laten we het “zachte manipulatie” noemen. Een zachte manipulatie met weliswaar harde gevolgen.
“Zachte manipulatie” is een vorm van manipulatie waarbij “de dader” zeer vriendelijk en zachtaardig is, zich zeer liefdevol en bezorgd gedraagt zodat het heel moeilijk is om te merken dat hij/zij eigenlijk manipuleert.
Al hun acties staan in het teken van “ik hou van je”, “ik maak me zorgen om je”, “ik wil alleen het beste voor je” …
Je zal dus niet onmiddellijk in de verdediging schieten als er toch een belletje zou beginnen rinkelen dat er iets loos is. Je voelt je immers schuldig omdat ze het ten slotte zogezegd allemaal doen voor jouw “bestwil”.
“Zachte manipulatie” wordt vaak toegepast door leidinggevenden, mensen die als mentor optreden, vrouwen/mannen die de controle over de relatie willen nemen,…
Hoe kan je hen herkennen?
1. Ze reageren “bezorgd”.
Ze willen je prestaties verbeteren, je leven verbeteren, je “alles” verbeteren,…
Maar eigenlijk zijn ze helemaal niet bezorgd en willen ze jou niet helpen. Integendeel, ze willen je enkel kunnen controleren. Als jij niet verandert zoals zij willen dat je verandert, maken ze van je leven een hel. Ze willen jou waar zij je willen hebben. Ze willen jou omdat ze je nodig hebben om zich goed te voelen.
Vaak kom je zulke mensen tegen als je op je kwetsbaarst bent: financiële zorgen, na een relatiebreuk, geen job, ziek, eenzaam,…
Als je zulke mensen eenmaal in je leven hebt toegelaten, kan je er heel moeilijk vanaf raken. Ze verschuiven hun verantwoordelijkheid, beloven hulp die er nooit komt,…
2. Ze vernederen je zonder dat je het doorhebt.
Ooit al eens een gesprek gehad waarna je je slecht voelde zonder dat je wist waarom?
Je gesprekspartner zei niets overdreven wreed maar het lukte hem of haar wel om je kinderachtig, onbekwaam en hulpeloos te laten voelen in plaats van waardig en gerespecteerd.
Herkenbaar? Ook dit is manipulatie.
Hun communicatie (zowel verbaal als non-verbaal) was dan misschien bezorgd en zachtaardig, hun doel was wel om jou klein en slecht te laten voelen. Ze komen dan misschien als een bezorgde vriend over of gedragen zich als een ouder, een broer of een zus. Je stelt je open voor hen, je vertrouwt hen, je zegt hen meer dan dat je tegen anderen zou zeggen. Hun eerste motief is echter om de spelregels te bepalen, om alles onder controle te houden. Als zij jou kunnen overtuigen om hen als de dominante persoon in de relatie te zien, kunnen ze de macht nemen in de relatie onder het mom van het geven van advies en leiderschap.
Betekent het dan dat iedereen die jou wil helpen of adviseren, een manipulator is? NEEN!
Een voorbeeld: mijn zakenpartner voor de app STERK!, Dirk, weet zoveel over IT en het maken van een app. Toch behandelt hij me nooit op de manier zoals hierboven vermeld. Hij behandelt mij als een gelijke. Ik doe dat op dezelfde manier: ik hou me bezig met de inhoud van STERK!, de marketing errond en zal hem ook nooit manipuleren. We hebben een goed zicht op elkaars sterke punten en werkpunten en we zullen elkaar niet vernederen als de ander een fout heeft gemaakt. We delen onze inzichten met elkaar maar zijn niet boos als de andere het advies niet opvolgt.
Een manipulator vindt het helemaal niet leuk als je zijn of haar advies niet opvolgt. Hij of zij kan dan heel kwaad worden. Zelfs als ze geen tekenen van frustratie vertonen, zal je je toch onder druk gezet voelen als je niet precies doet wat ze zeggen. Je gaat dan denken dat je niet goed genoeg bent en neemt misschien beslissingen die helemaal niet goed voor je zijn maar je wel afhankelijk maken van hen.
3. Ze maken je “zot”: ze zeggen één ding en nadien zeggen ze dat ze het nooit hebben gezegd.
Als je merkt dat je in een relatie zit waarin je begint te denken om een “boekje” bij te houden waarin je wilt noteren wat er precies gezegd werd en je begint te twijfelen aan je geestelijke gezondheid, dan wordt je emotioneel of “zacht” gemanipuleerd.
Een manipulator is immers een expert in het omdraaien van zaken, het rationaliseren, het rechtvaardigen en uitleggen van gedane of gezegde zaken. Ze kunnen je zelfs laten geloven dat je naar een bloem aan het kijken bent terwijl het eigenlijk een cactus is. Ze laten je twijfelen aan je eigen kunnen.
4. Ze veranderen je perceptie over jezelf, ze geven je een verkeerd beeld over jezelf, waardoor jij je “te min” gaat voelen.
Dit geeft hen de controle over jou: ze gebruiken lof en kritiek als een soort van “beloning” en “straf” om je te laten doen wat zij willen. Op de duur ga je hunkeren naar hun “lof” maar je zal ook zeer hard gekwetst worden door hun kritiek. “Ik weet wat goed voor je is”, is hun mantra.
5. Ze spelen in op je schuldgevoel.
Ze kunnen ervoor zorgen dat je je schuldig voelt omdat je iets zegt of doet, omdat je niets zegt of doet, omdat je emotioneel bent of niet, omdat je te veel neemt of te weinig, omdat je te veel geeft of te weinig,…
Kortom: het is nooit goed genoeg. Manipulators krijgen wat ze willen. Bovendien zijn ze steeds het slachtoffer: heb jij hoofdpijn? Dan hebben zij een “tumor”. Bij hen is het altijd erger dan bij jou.
6. Ze weten al op voorhand hoe jij zal reageren en daarom beschrijven ze meteen jouw reactie en maken die tegelijk belachelijk.
Als jij bijvoorbeeld aangeeft dat je het niet eens bent met hem of haar, is de manipulator je al meteen een stap voor door te reageren met: “Ik weet dat je dit of dat misschien gaat gebruiken als een krachtige zet maar je moet nu echt stoppen met dingen verkeerd op te nemen. Je bent paranoia en overdrijft steeds in je reactie!”
Allemaal herkenbaar? Wat kunnen we ertegen ondernemen? Dat lees je in mijn volgende blog: 7 manieren om van die manipulators af te komen.
Wat vind je van dit artikel? Herken je sommige zaken? Of waaraan herken jij een manipulator? Laat het zeker weten in de onderstaande “comments”.