Een vaderfiguur is heel belangrijk in het leven het kind. In het ideale geval is dit de eigen biologische vader maar door omstandigheden lukt dat soms niet. Anderen kunnen dan die rol op zich nemen.
We kijken allemaal op naar onze vader, onze pa, ons vake of hoe we hem ook noemen. Daarom willen we ook graag in zijn gading vallen.
De taak van een vader is om het kind feedback te geven zodat een kind kan groeien. Lees: feedback, geen kritiek. Er is een groot verschil tussen feedback en kritiek. In feedback lezen we “feed” en “back”. Letterlijk vertaald “terug voeden” of zoals wij zeggen “terugkoppelen”. Een vader geeft het kind dus informatie over wat hij heeft geobserveerd in het gedrag of de houding van het kind. Aangezien we ons vaak niet bewust zijn van bepaalde gedragingen of een houding, kan feedback ons helpen om te groeien, zo ook bij onze kinderen. Wat is nu het verschil tussen feedback en kritiek? Feedback gaat uitsluitend over iets dat kan veranderen: een houding of een gedrag. Kritiek kan over andere zaken gaan. “Wat heb jij een belachelijke pet op!” is kritiek. “De manier waarop jij je moeder een antwoord geeft, zint mij niet. Ik vind dit respectloos. Hoe zou je dit kunnen aanpakken?” is feedback.
De manier waarop feedback wordt gegeven is zeer belangrijk. Hierover lezen we meer in het hoofdstuk rond geweldloze communicatie. Let wel: de ontvanger bepaalt zelf wat hij of zij met de feedback zal doen. We kunnen als ouder ons kind niet dwingen onze normen over te nemen.
Door kritiek te geven kan een relatie met een kind echt kapot gaan, zeker in de puberteit. De vader gaat niet alleen het respect van zijn kind verliezen maar gaat er ook voor zorgen dat het kind later geen zelfrespect heeft.
Wanneer het kind iets fout heeft gedaan, zal een vader zijn kind nooit kleineren of afbreken maar positief blijven zodat het kind kan leren uit zijn of haar fouten. Wanneer deze ingesteldheid wordt getoond aan kinderen, zullen ze later ook minder last hebben van perfectionisme of faalangst. Ze zullen beseffen dat ze fouten mogen maken en zullen leren uit die fouten.
Elk kind heeft talenten. Sommigen doen er weinig of niets mee. Het is aan de vader om te zien wat die talenten zijn en om ze nog meer te ontplooien. Wanneer het eens wat minder gaat, staat de vader achter zijn kind. Een vader observeert en ziet wat het kind (al) kan en waaraan nog gewerkt kan worden. Daarom is het ook beter dat de vader aanwezig is.
“Oh, maar ik ben veel thuis hoor.”, zal je nu wel denken. Ok, maar hoe vaak ben je echt thuis? Hoe vaak ben je thuis en heb je oor en aandacht voor je kind? Of zit je thuis en lees je de krant, kijk je televisie of zit je voortdurend te werken in je atelier of bij anderen? Of nog erger: heb je meer aandacht voor je smartphone en luister je maar half naar je kind? Maak je tijd voor je kind om leuke dingen te doen? Om te luisteren naar zijn of haar kleine en grote verhaaltjes of naar zijn of haar kleine en grote zorgen? Of ben je meer bezig met je eigen piekergedachten?
Pieter vertelde me dat zijn vader elke avond op tijd thuis was maar dat hij constant voor de buis zat zodra hij binnenkwam. Maakten hij en zijn broers iets teveel lawaai, riep vader dat ze stiller moesten zijn. Vroegen ze hun vader iets? Dan zei hij: “Doe niet ambetant, ik ben dit programma aan het volgen, vraag het aan jullie mama.”
Gevolg? Pieter heeft zijn hele leven angst gevoeld voor zijn vader, voelde zich niet veilig bij zijn vader en deed alles om aandacht te krijgen van zijn omgeving, tot grote ergernis van zijn vrienden. Als ik hem niet had tegengehouden, had hij zich bovendien nog ingeschreven als vrijgezel voor Temptation Island, enkel en alleen omdat hij dan bekend kon worden en iedereen hem kon zien. Hij werd immers nooit door zijn vader gezien.
Het verhaal van Pieter is geen uniek geval. Er zijn vele Pieters op deze wereld, zelfs in vrouwelijke vorm. Kan hij zijn vader iets kwalijks nemen? Neen, want zijn vader heeft dat waarschijnlijk niet bewust gedaan. Zijn vader handelt ook maar naar zijn eigen kennis. Misschien zag hij vroeger niets anders bij zijn eigen vader? Was hij conservatief opgegroeid en dacht hij dat het normaal was dat elke vader zo reageerde?
Een andere verantwoordelijkheid die een vader mag opnemen, is daadkracht. Ik heb het dan niet over de negatieve vorm. Sommigen associëren daadkracht immers met het toepassen van geweld of het niet luisteren naar protesten. Hier belichten we de positieve betekenis van daadkracht, namelijk werkkracht, werklust, energie. Zo leert de vader aan zijn kind de nodige verantwoordelijkheden die bij het leven horen en hoe die verantwoordelijkheden (die soms niet aangenaam zijn) op te nemen, ook al voelen ze angst. Vergeet niet: een kind leert meer door de onbewuste handelingen van de ouders dan door hun bevelen of hun woorden. Een kind “aapt” de ouders na.
Wanneer een kind ziet dat zijn of haar vader krachtig in het leven staat en energiek alles aanpakt, heeft dit meer dan een positieve invloed op zijn of haar toekomst. Ze weten immers “van wanten”, ze weten hoe ze het moeten aanpakken. Komen daar nog de bemoedigende woorden van de vader bij, dan ligt er een succesvolle toekomst voor dit kind in het verschiet.
Uiteindelijk, wat het kind ook doet, zegt of beslist: de vader zegt steeds (en laat dit ook voelen): “Ik sta achter je, ik geloof in je.”
Betekent dit dat een vader achter elke beslissing van het kind moet staan? Neen! Even dit voorbeeld als verduidelijking: Kobe zit in het zesde middelbaar Wiskunde-Wetenschappen en is schoolmoe. Hij heeft het helemaal gehad ondanks zijn goede schoolresultaten. Bovendien wil hij meer met skaten bezig zijn en dit komt er ’s avonds niet meer van als hij steeds zijn huiswerk moet maken en studeren om zijn punten hoog te houden. Vorige week is hij achttien jaar geworden dus wettelijk gezien niet meer leerplichtig. Hij beslist om met school te stoppen en te gaan werken in het plaatselijke skatecenter. Zijn vader laat dit toe. Zo heeft hij het minst last van het puberaal gedrag van zijn zoon (mening van de vader).
Handelt de vader van Kobe hier zoals een ideale vader? Neen! “Hoe Nele? Hij staat toch achter de beslissing van Kobe?”.
Ja, maar heeft de vader alle talenten van zijn zoon ontdekt en ontplooid? Heeft hij de moeite genomen om met zijn zoon een constructief gesprek te hebben over de toekomst? Nee, hij koos voor de gemakkelijkste weg om discussies uit te weg te gaan. Uiteraard mag hij Kobe steunen in zijn hobby (het skaten) door naar de skatewedstrijden of -shows te gaan kijken. Hij kan ook een constructief gesprek hebben met Kobe om op zijn minst zijn middelbare school af te maken aangezien zijn punten goed zijn. Die paar maanden zullen wel snel voorbijvliegen. Ook kan Kobes vader het over de andere talenten (wij hebben veel talenten, een kind dus ook) hebben die nog verder kunnen ontplooid worden.
Ik heb regelmatig klanten die tijdens hun jeugd hebben besloten om niet verder te studeren en er nu zoveel spijt van hebben. “Had mijn vader maar ingegrepen …” of “Mijn vader vond dat flauwekul: werken moest er gedaan worden!”
Het allerbelangrijkste wat betreft respect is dat de vader zelfrespect heeft. Pas als je respect hebt voor jezelf, kan je dit doorgeven. Een kind voelt het aan als een vader geen zelfrespect heeft en dat zal een grote invloed hebben op het kind. Een kind leert van daden, niet van woorden.
Wil je meer lezen over dit onderwerp? Koop dan het boek “Mijn Kind, Sterk Kind” van Nele De Boeck, te verkrijgbaar in de boekhandel en op www.neledeboeck.be/boeken