Verdriet maakt deel uit van ons leven. We kunnen niet om verdriet heen. Maar als we verdriet kunnen voelen, kunnen we ook geluk voelen. Dus mogen we stellen dat verdriet nodig is om ons te laten leven.
Zijn we graag verdrietig? Neen, daarom proberen we dat gevoel ook te vermijden o.a. door verdoving. Vaak grijpen we naar drank, medicijnen, liefdeloze sex of zelfs drugs. Op die manier proberen we de verwerking van het verdriet uit te stellen. Door ons verdriet rauw te voelen, kunnen we er sneller mee omgaan en het verlies beter verwerken.
Manu Keirse (rouwspecialist en klinisch psycholoog) verwoordt het mooi in dit filmpje: “Mensen die verlies moeten overleven, moeten rouwarbeid verrichten”. Rouw heeft te maken met het verdriet dat ontstaat bij om het even welk verlies: een relatiebreuk, een overlijden, een verlies van werk of een werksituatie (reorganisatie), confrontatie met onrecht, plotse verhuis, vernietiging van persoonlijke eigendom …
Om met dit verdriet te kunnen omgaan moet je rouwarbeid verrichten. Rouwarbeid bestaat uit vier taken:
1. Het onder ogen zien van de werkelijkheid van het verlies.
Je kan mensen hierbij helpen door correcte informatie te geven, door hen meerdere keren hun verhaal te laten vertellen. Zo dringt de realiteit door.
Voel je je dus verdrietig, praat er dan over. Je staat er niet alleen voor: er is altijd wel iemand uit je omgeving die voor je klaar staat. Eventueel kan je ook professionele hulp inroepen. Hoe meer je erover praat, hoe beter je het verdriet kan overleven.
2. Het ervaren van de pijn van het verlies.
Je kan geen verlies overleven zonder pijn te ervaren, zonder de pijn te voelen. Alles wat je doet om die pijn te vermijden, zorgt voor het verlengen van het rouwproces. Vaak nemen mensen antidepressiva om het verlies te overleven. Maar antidepressiva zijn hiervoor niet de juiste oplossing. Antidepressiva helpen tegen een depressie, die een psychiatrische ziekte is. Verdriet is normaal gedrag van normale, evenwichtige mensen. Mooie woorden van Manu met niets anders dan de waarheid erin.
Als men jou dus zegt dat je “normaal” moet doen wanneer je huilt, zeg dan gerust dat je normaal bent. Je bent niet zwak als je huilt, integendeel, je bent goed bezig. Laat dat verdriet stromen, laat het los. Wanneer mijn klanten beginnen te huilen, bied ik hen papieren zakdoekjes aan en laat ik hen huilen. Het doet me ook pijn dat ze nadien “sorry” zeggen. Want je hoeft geen sorry te zeggen voor het uiten van je verdriet. Je hebt niets verkeerd gedaan. Laat dus alsjeblief die sorry achterwege. Je bent normaal!
Als je pijn voelt, laat die dan vrij. Pijn kan ook geuit worden door boosheid. Voel je je boos, uit dan die boosheid. Reageer je af op een kussen, een boksbal maar niet op een persoon, een dier of ander levend wezen. In het filmpje zegt Manu dat kinderen dat zo mooi kunnen: als ze tegen een tafel lopen en ze hebben zich pijn gedaan, zeggen ze “stoute tafel” en slaan ze er op. Laan hen dat doen. Het is één van de rouwtaken.
Die energie moet vrij komen, onderdruk die niet: het kost teveel moeite en is bovendien ziekmakend. Natuurlijke boosheid duurt zo’n 30 seconden. Duurt het langer bij jou dan is er meer aan de hand.
3. Je aanpassen aan de wereld zonder die persoon.
Telkens als je geconfronteerd wordt met wat die persoon was, deed of betekende, sta je voor de opdracht je aan te passen aan de wereld zonder die persoon. Bijvoorbeeld het gras maaien (wat hij normaal deed), alleen naar de oudercontacten op school gaan, …
Wat helpt – volgens Manu – bij die derde taak? Luisteren naar het verhaal van mensen. Door die verhalen komen nieuwe verhalen tot leven.
Laat ze vertellen, laat hen de gevoelens uiten. Ben jij de persoon met het verdriet: vertel er over. Hou je verdriet niet voor jezelf. Vertel je omgeving waarom je het zo moeilijk hebt. Zo weten de personen om jou heen waarom je anders reageert dan dat zij verwachten.
4. Opnieuw leren genieten van het leven en herinneringen levendig bewaren.
Mensen durven soms niet meer te genieten. Ze voelen zich schuldig als ze terug lachen. Ze vinden dat het niet meer mag als de andere niet meer kan meegenieten. Leef alsof de andere meeleeft, maak plezier voor twee.
Sta jezelf toe je opnieuw gelukkig te voelen. Uiteraard komen die golven van verdriet regelmatig terug: sta dat dan toe en voel je vrij om die gevoelens te uiten.
Al deze taken zijn volgordelijk en toch ook niet: het zijn immers taken, geen fases. Maar al deze taken moeten volgens Manu vervuld worden: zo overleef je rouwverdriet.
Wil je hier meer over lezen? Manu Keirse heeft een geweldig boek geschreven: Helpen bij verlies en verdriet.