Vorige zaterdagmorgen bij ons thuis: “Mannekes, hoeveel keer moet ik nog zeggen dat jullie ’s morgens jullie kamer moeten verluchten als jullie opstaan? Moet ik het alweer doen? Het is altijd hetzelfde!”.
Raad eens wie het inderdaad heeft mogen doen! Ondergetekende zag na een uur dat er geen beweging kwam bij de jongelui beneden en is stampvoetend naar boven gegaan om alle ramen open te gooien zodat de slaapkamers verlucht werden.
Boven aangekomen, had ik al snel door dat ik in emotie zat en dat ik het anders had moeten aanpakken. De aanpak, die ik normaal gezien hanteer, was even veranderd in een aanpak die zich voordoet als ik moe ben, me even niet goed in mijn vel voel of een baalmoment heb. Want ja, ook ik heb baalmomenten en voel me niet altijd 100%. Ik ben ook maar een mens. ;-)
Ik heb me boven even beziggehouden zodat ik uit die emotie kon komen en ging terug naar beneden, kalm deze keer. Tijd om de geweldloze communicatie boven te halen. Marshall Rosenberg heeft dit model ontwikkeld maar werd wel geïnspireerd door Carl Rogers, Gandhi en Martin Luther King.
Ook al meegemaakt dat je geduld op de proef werd gesteld? Thuis, op het werk, in de sportvereniging … ? Ik denk het wel. Je spreekt af met een vriend(in) om samen ergens heen te rijden, jullie moeten er stipt op een bepaald uur zijn. Hij of zij komt (weer) te laat toe zodat jullie te snel rijden en toch nog te laat komen. Je kan dan zeggen: “Je bent weer eens te laat, het is altijd hetzelfde met jou! Kan je nooit eens op tijd komen?”. Waarop je vriend(in) dan zegt: “ja maar, er was file / ik heb me overslapen / de kids waren te laat …”. Alleszins, het gesprek verloopt stroef en de sfeer is niet echt aangenaam. Niet leuk om op die manier samen te zitten. De kans is immers groot dat die vriend(in) de volgende keer niet meer met je wil meerijden.
Wat valt je op in de besproken “cases”? Inderdaad, we veroordelen: “Het is altijd hetzelfde”, “Jij bent altijd te laat”, “Jullie doen dat nooit” …
Wij zeggen wat er – volgens ons – mankeert met de anderen, wat de ander fout doet volgens onze normen en waarden. Gevolg? Irritatie, ergernis, weerstand … Er wordt afstand gecreëerd i.p.v. verbinding. We duwen de andere persoon van ons af.
Spreek daarom vanuit de “Ik-persoon” en over je gevoel. Geweldloze communicatie gaat immers over de waarneming van de feiten, ons gevoel hierbij, onze behoefte of de eventuele afspraak, die er gemaakt is, en wat we willen dat er gebeurt.
De vier elementen van het model van geweldloze communicatie zijn dus:
1. Waarneming: wat je ziet, hoort, merkt. Zonder oordeel, zonder interpretaties. Vb. “Je kamerraam is nog gesloten”, “Je bent te laat”, “De vuilniszak staat nog niet buiten”. Pure feiten. Niets meer.
2. Gevoel: wat jij hierbij voelt, zonder interpretatie. Vb. “Ik vind dit niet leuk”, “Ik voel me geërgerd.”. Dus niet: “Ik voel dat jij niets wil doen”. Want dan interpreteer je het gedrag.
3. Behoefte / afspraak: niet het gedrag van die persoon zorgt voor jouw gevoel, wel jouw behoefte. Jij hebt een bepaalde behoefte en daaruit volgt een bepaald gevoel. Als een behoefte vervuld is, krijg je een positief (of misschien een negatief) gevoel. Dat kan ook met een afspraak: het kan dat jullie samen een afspraak hadden gemaakt (naar beider behoeften) en dat je je nu niet goed voelt omdat er iemand zich niet aan de afspraak heeft gehouden. Je behoefte wordt dus genegeerd. Vb. “Ik voel me geërgerd omdat ik op tijd wou vertrekken zoals afgesproken” is veel beter dan “Ik voel me geërgerd omdat jij weer eens te laat bent”.
4. Verzoek: Dit is jouw positief geformuleerde vraag naar de andere persoon toe. Je zegt wat je wil in plaats van wat je niet wil. Vb. “Zou je de volgende keer aub vroeger willen vertrekken zodat je hier op tijd bent” klinkt beter dan “kan jij dan nooit eens op tijd zijn!”.
Je leert op die manier ook luisteren naar elkaar en je hoort wat er echt scheelt. Want vaak is “en jij maakt nooit tijd voor mij” gewoon een hunkering naar een knuffel of een lief woordje. Als je dan zegt “kom hier dat ik je knuffel, ik zie je graag” voor die persoon een verademing waar die even van opkijkt omdat je de onderliggende communicatie hebt begrepen.
Hoe heb ik het aangepakt toen ik terug beneden kwam? Ik heb onze vier kinderen gezegd: “Hé schatters, ik zag dat jullie kamerramen nog gesloten waren en dus waarschijnlijk jullie kamer nog niet verlucht. Dit ergerde mij enorm want ik wil echt een verlucht en proper huis en alleen kan ik dit niet. Als we allemaal ons steentje bijdragen en jullie hierbij willen helpen, verlicht dit mijn werk. Dus kunnen jullie er aub vanaf morgen aan denken om ’s morgens even jullie kamerraam open te maken zodat alles verlucht kan worden. Een dikke 5 minuten, daarna kunnen jullie die sluiten. Alvast een dikke merci!”.
De volgende ochtend merkte ik dat drie van de vier kinderen hun kamerraam hadden open gemaakt en dat hun kamer verlucht werd. (De vierde is naar boven gelopen toen ik beneden kwam en zei: “hé mannekes, super wat jullie hebben gedaan. Dit heeft me echt blij gemaakt deze morgen toen ik zag dat jullie jullie kamer verluchten”. Hij heeft alsnog zijn kamer verlucht). Wat geweldloze communicatie allemaal kan verwezenlijken! :-)
Dus even samengevat:
1. Ik heb gezien/gehoord/gemerkt dat …
2. En ik voelde ….
3. Ik wou willen dat … / we hadden afgesproken dat … / ik wou ...
4. Wil jij … / Kan jij … / Is het mogelijk om … / ben jij bereid om …
Wat je nog moet vermijden bij geweldloze communicatie?
· Jij bent …(en dan een negatief woord) à iedereen is fantastisch, we doen soms lui/lastig/ambetant …
· Jij moet dit / Jij moet dat … (niets te moeten)
· De woorden altijd, nooit, vaak, zelden, regelmatig …
· Oordelen: goed, slecht, niet normaal …
· Dat je teleurgesteld bent in die persoon. (nooit zeggen!)
Probeer het alvast uit en laat weten wat het je heeft opgeleverd. Schrijf het gerust hieronder in de “comments” en inspireer op die manier ook anderen.